نبرد بخارا...
15071host2u.com 14/08/557 تاریخ

کلیدواژه ها:#آمودریا، #ارتباط، #ارسطو، #ارمنستان، #ازبکستان، #ازدواج، #انوشیروان، #ایران، #ایرانشهر، #ایرانی، #ایوان، #باختر، #بخارا، #بیمارستان، #تیبریوس، #تیسفون، #حکومت، #خاقان، #خان، #خبر، #خسرو، #خسرو_انوشیروان، #خسرو_اول، #خسرو_یکم، #دربار، #دولت، #روابط_ایران، #زبان_فارسی، #ساسانی، #ساسانیان، #سغد، #سلطنت، #سپاه، #سپهبد، #سپهبدان، #شاه، #شاه_ایران، #طاق_کسری، #غربی، #فارسی، #فردوسی، #فیلسوف، #قباد، #قتل، #مالیات، #مردم، #مرز، #مزدکیان، #نظامی، #هرمز، #هند، #کلیله_و_دمنه، #گرگان، #یونان

نبرد بخارا نبردی بود که در سال ۵۵۷ میلادی ، با اتحاد میان ایرانشهر ساسانی و خاقانات غربی ترک علیه هپتالیان روی داد.
اریخ ۵۵۷
مکان نزدیک بخارا ، (ازبکستان امروزی)
نتیجه پیروزی قاطع ساسانیان-ترک‌ها
تغییرات
قلمرو شمال آمودریا به گوک‌ترک‌ها ملحق شد و جنوب آن به ساسانیان
طرفین درگیر
ساسانیان
خاقانات غربی ترک هپتالیان
خسرو یکم معروف به خسرو انوشیروان (کسری نوشیروان ، انوشه روان) دادگر سومین فرزند قباد یکم بود. وی بیست و دومین شاه ایرانی بود که حکومت خود را در تیسفون آغاز کرد. ریشهٔ اسم خسرو به معنای « نیکنامی » است و انوشیروان به معنای « روح و روان جاویدان » است. فرمانروایی خسرو با شورش‌های داخلی آغاز شد اما وی موفق شد آن‌ها را به اتمام برساند. خسرو مزدکیان را سرکوب و قلع و قمع کرد. روابط ایران و روم در دورهٔ خسرو متغیر بود و این دو کشور گاهی در جنگ و گاهی در صلح به سر می‌بردند. در ابتدا صلحی میان آن‌ها شکل گرفت که در این قرار داد روم مجبور به پرداخت غرامت شد ، ولی پس از مدتی خسرو نبرد را از سر گرفت. در این نبرد گاهی ایران پیروز بود و ضمن این نبردها تعهدنامه‌ها و پیمان‌هایی هم به امضا می‌رسید. خسرو پس از آن که انطاکیه را تصرف کرد ، مردم را به شهر جدیدی به نام به از اندیو خسرو کوچانید و به مردم آزادی‌هایی بخشید. خسرو پس از دوستی با خاقان ترک ، موفق شد هپتالیان را از میان ببرد و در پایان قلمرو را میان ایرن و ترکان تقسیم کند. خسرو در ارمنستان نیز با رومیان درگیر شد و در پایان جنگ ، صلح ۵۰ ساله‌ای میان ایران و روم بسته شد؛ روم نیز متعهد به پرداخت غرامت شد. در نبرد آخری که میان ایران و روم صورت گرفت ، باوجود کهنسالی خسرو ، وی فرماندهی لشکریان را به عهده گرفت و در نهایت ایرانیان انطاکیه را به تصرف خود درآوردند. پس از این شکست بود که ژوستینین از فرماندهی برکنار شد و به جای او تیبریوس برسر کار آمد. ژوستینین از در صلح با شاه ایران درآمد؛ اما پیش از صلح خسرو وفات یافت. خسرو نبردی در یمن هم داشت ، زمانی که سیف بن ذی یزن به همراه نعمان به دربار خسرو رفت ، خسرو سپاهی به فرماندهی وهرز به وی داد. سپاه ایران موفق شد یمن را تصرف و به قلمرو ایران اضافه کند. یمن تا ورود اسلام جزو قلمرو ایران بود.
خسرو اول اصلاحاتی در امور مالی و نظامی انجام داد. وی کشور را به چهار قسمت تقسیم کرد؛ هر قسمت زیر نظر یک سپهبد قرار داشت. سپهبدان دارای اختیار بودند و می‌توانستند افرادی را به اسم مرزبانان در کنترل خود داشته باشند. اصلاح مالیاتی در زمان قباد شروع و در دوره خسرو به اتمام رسید. در اصلاحات جدید زمین‌ها اندازه‌گیری شد ، افراد زیر ۲۰ و بالای ۵۰ سال و همچنین روحانیون ، بزرگان و… از پرداخت مالیات معاف شدند. خسرو مالیات را در سه قسط می‌گرفت. علت اصلی گرفتن مالیات این بود که مالیات را در خزانه جمع‌آوری کنند تا در زمان جنگ از لحاظ مالی مشکلی پیش نیاید.
خسرو فیلسوفانی که به دربار ایران پناه آورده بودند را به گرمی پذیرفت. وی نوشته‌های افلاطون و ارسطو را می‌خواند و دستور داده‌بود به زبان فارسی ترجمه شود. وی چنان به حکمت و فلسفه دل بست که او را « شاه فیلسوف افلاطونی » یا « شاگرد افلاطون » می‌خوانند. اندرزها و نصیحت‌های خسرو به پسرش هرمز در رساله‌ای به نام ، رسالهٔ اندرز « خسرو کواتان » جمع‌آوری شده‌است. در دوران سلطنت خسرو میان هند ، یونان و ایران ارتباط فرهنگی بود؛ در زمان خسرو کتاب کلیله و دمنه ، شطرنج و طبیبان هندی ، از هند به ایران آمدند. خسرو بیمارستان جندی‌شاپور را تأسیس کرد؛ در این بیمارستان طبیبان هندی و ایرانی بسیاری فعالیت می‌کردند. ساختن طاق کسری یا ایوان کسری را هم به خسرو نسبت می‌دهند.
جنگ با هپتالیان در زمان پیروز رخ داد. هپتالیان را « هون‌های سفید » می‌نامند که به گفتهٔ پروکوپیوس از لحاظ سفیدی پوست و شیوه زندگی با هون‌های دیگر اختلاف داشتند. پیروز در جنگ با هپتالیان شکست خورد و اسیر شد؛ وی مجبور به پرداخت غرامت جنگ به هپتالیان شد و شهر کیداریان را به آن‌ها واگذار کرد. هپتالیان پسر پیروز را به عنوان گروگان نزد خود نگه داشتند تا زمانی که پیروز همهٔ غرامت جنگی را بپردازد. در سال ۴۸۴ جنگ سختی بین پیروز و هپتالیان رخ داد که در نتیجهٔ این جنگ پیروز شکست خورد و به قتل رسید. پس از آن هپتالیان وارد ایران شدند و ایرانیان را مجبور به دادن خراج سالیانه به دولت هپتالیان کردند. دربارهٔ برانداختن دولت هپتالیان یا هفتالیان منابع کمی در دست است که هرکدام گزارش متفاوتی از این واقعه ارائه می‌دهند. براساس نظریهٔ فردوسی عامل خراب شدن قلمرو هپتالیان انوشیروان نبوده؛ وی اقوام شمال را مسئول این خرابی می‌داند. در آن دوره رود جیحون مرز بین ایران و خاقان ترک شناخته شده‌بود و دولت هپتالیان میان ایران و گوگ ترک هاقرار گرفته‌بود. وقتی که خاقان از قدرت خسرو اول با خبر گشت از در دوستی درآمد و سفیران خود را همراه با هدیه‌هایی راهی ایران کرد ولی دولت هپتالیان از ترس آن که کشورش میان خاقان و ایران تقسیم شود ، فرستاده‌های دولت خاقان را در بین راه دستگیر کرد و به قتل رساند. پس از آن که خاقان از این موضوع باخبر گشت ، به دولت هپتالیان حمله کرد. در این جنگ هپتالیان در برابر خاقان شکست خوردند و کشورشان به تصرف گوک ترک ها درآمد. (البته لشگر کشی خسرو به سمت هپتالیان نباید نادیده گرفته شود )در این میان انوشیروان برای آنکه قدرت نظامی و سیاسی خود را به گوک ترک هانشان دهد ، لشکر خود را از گرگان به سوی شمال شرقی فرستاد. خاقان از بیم آنکه جنگی میانشان صورت نگیرد ، بخش بزرگی از سرزمینی که تصرف کرده‌بودند را به ایرانیان داد و پس از آن بود که خسرو با دختر خاقان ازدواج کرد.
کریستین سن می‌گوید خسرو پس از اتمام جنگ با رومیان بود که دولت هپتالیان ، که بر اثر حملهٔ قبیلهٔ ترک که به سردستگی ایستمی خان آسیب دیده و منزوی شده‌بود را برانداخت. ایستمی خان بود توانسته بود سغد و بخارا و سرزمین‌هایی را که در شرق جیحون هستند را تصرف کند و زمین‌های غربی رود جیحون را به ایران واگذار کردند ، چرا که ایران در این راه به آن‌ها کمک کرده و همراه آن‌ها بوده‌است؛ ولایت باختر به ایران تعلق گرفت و اینگونه بود که انتقام مرگ پیروز و احساس تاسفی که بخاطر پرداخت خراج به هپتالیان می‌کردند ، گرفته شد.
--- ---...

ادامه در منبع لینک »

موارد مشابه بر اساس تراکم کلیدواژه

---